انشانویسی حج- حمید صلحی از معتمرین نیر

مناسک حج در همه ساله رویداد مقدسی است که همه ی جوامع اسلامی و حتی غیر اسلامی را می لرزاند و کیان طاغوت ها را تهدید می کند و اگر به شکل صحیح و آن طور که در نظر شارع مقدس اسلام بوده برگزار شود اساس حکومت های وابسته و غیر اسلامی را در هم کوبیده و بساط ظلم را لااقل در سرزمین های اسلامی بر می چیند. مناسک حج بانگ بیدار باش الهی برای امّت اسلامی است که در یک تجمع عظیم از مسلمانان کشورهای مختلف به دور از هر دسته بندی و تشکیلات پیش ساخته، به دور هم گرد می آیند و در حین انجام خالص ترین عبادات درباره ی سیاست، اقتصاد و فرهنگ اسلامی بحث و تبادل نظر می کنند تا در پرتو اتّحاد اسلامی، دست رد به سینه ی همه ی دشمنان قسم خورده ی مسلمانان و مستضعفان بزنند. این مناسک زنده و سازنده شامل اعمال ویژه ای است که توجه به روح آن از مهمترین رسالت حاجیان است تا در پرتو شناخت و عرفان مناسک حج به هدف از تشریع آن نائل گردند. اعمال و مناسک حج از قسمت ها و برنامه های مختلفی تشکیل شده است که همه ی آنها علاوه بر پیام خاصّ خود سازنده ی خلق و خویی مخصوص در جان آدمی است. حج در واقع با زبان سمبلیک، اتحّاد و عبادت و مبارزه با استعمار و شیطان را تدریس می کند، همانگونه که نقّاش با طرح های مختلف عقاید و افکار را نشان می دهد.

حج در گستره ی زمان و پهنه ی تاریخ: حج همان آهنگ زیارت کعبه و انجام مناسکی است که در طی قرون و اعصار به اشکال گوناگون ظهور کرده و کعبه اولیّن خانه ای است که به منظور عبادت توده ی مردم بنا نهاده شده و اولین مرکزی است که عبادت کنندگان را به سوی خود جذب و همگان را بر محور خود جلب نموده است. بر مبنای وحی الهی سابقه ی کعبه بیش از دیگر بناهای مذهبی جهان است و کعبه اولین خانه ای است که برای عبادت بندگان الهی بنا نهاده شده است و به منظور هدایت همگان تاسیس گردیده است، چه اینکه با برکت های فراوان و گوناگون همراه می باشد و هدایت او مخصوص به عصر خاصّ و ویژه، و نژاد معینی نمی باشد، بلکه برای همه ی جوامع بشری خواهد بود. از دیر باز تمام اقوام و ملل به زیارت آن معتقد بوده و به کعبه احترام می گذاشتند و به علل گو ناگونی تکریم آن را لازم می دانستند. خلاصه آنکه با استدلال بر تقدّم کعبه بر بیت المقدس و قدمت تاریخی و سابقه ی کهن آن به اعتراض پیروان برخی از ادیان آسمانی پاسخ رسائی داده شده است و شاید از همین بعد قدمت تاریخی کعبه است که آن را قرآن کریم«بیت عتیق» می داند(سوره ی حج 29).

حج در بین اقوام و ملل: قرآن کریم کعبه را که محور و آهنگ زیارت است اولین و با سابقه ترین خانه ی عبادت و پرستش می داند، آن را برای توده ی مردم و همه ی جهانیان محور بندگی می شناسد، لذا می فرماید: «اَوَّلَ بَیتِ وُضِعَ لِلنّاس» و نیز می فرماید: «هُدی لِلعالَمین»، یعنی اولین خانه که برای همه ی مردم وضع شده و هدایت جهانیان را تامین می نماید کعبه است و هیچ اختصاصی به گروه و نژاد خاصّی ندارد و مردم اقلیم معینی از افراد اقلیم دیگر اولی برآن نیستند و مرزهای جغرافیایی نیز در این امر همگانی نقش ندارد«جَعَلَ اللهُ الکَعبَه الحَرامَ قیاماُ لِلّناس»(سوره ی مائده 97). مهمترین عامل قیام همه ی مردم جهان خانه ای است که همگان به آن سمت نماز می گذارند و بر گرد آن طواف می کنند و در کنار آن به نیایش می پردازند و در حریم آن به تفکر در آیات الهی می نشینند و سرانجام به علم بی پایان خداوند پی می برند.

حج برای تمام طبقات و تمام مردم از چهار سوی جهان: زیارت کعبه و امتثال سایر دستورات الهی در فرهنگ وحی و زبان قرآن اختصاصی به مردم سرزمین معّین ندارد و افراد هیچ منطقه به انجام مناسک حج از افراد منطقه ی دیگر سزاوار تر نیستند و بعد منزل در این سفر روحانی همچون قرب منزل خواهند بود. خلاصه آنکه بررسی ابعاد گوناگون حج در نظام اسلام، جهانی بودن آن را به خوبی تبیین می کند و آهنگ به سوی کعبه را هجرت همگان به سوی خدا می شمارد واین هجرت را در پهنه ی عالم ضروری می داند، زیرا تمام ادیان الهی حج را به عنوان یک دستور رسمی اعلام کرده اند و شهرت حج آن چنان بوده که تاریخ و ارقام سال ها را با میزان حج تعیین می نمودند، لذا در ماجرای موسی و شعیب(ع) از مدت هشت سال به «ثمانی حجیج» تعبیر شده است.

اهمیّت کعبه از نظر بنیان گذاران آن: کعبه به دستور پروردگار و با دست توانای دو پیامبر عظیم الشان الهی، حضرت ابراهیم(ع) و حضرت اسماعیل(ع) بنیان گذاری شده است. در بناء آن خلوص و صفای معماران ظهور خاصّ داشت و هندسه ی آن با قداست خلوص آمیخته بود، و جز برای رضای خدا ساخته نشد و پاداش این ساختن نیز جز رضای پروردگار نمی باشد. بنابراین هدف بنای کعبه و مقصود بنیان گذاران آن جز خداوند چیز دیگری نبود و چون نیت روح کار است و در این کار نیتی جز کار خدا نبود پس اهّمیت کعبه از این جهت نیز روشن می شود.

کعبه از گزند هر تعرضی مصون بود: چون تاسیس کنندگان کعبه، توّجه عبادت کنندگان الهی به سمت اوست و عبادت به عنوان یک اصل ضروری برای انسان مطرح است و این سنت دیر پای الهی قابل زوال نیست. همچنین حج به عنوان یکی از برترین چهره های عبادی بشر مطرح است و هر یک از نماز و حج به عنوان پایه ای از پایه های اصیل اسلام شناخته شده است بنابراین حفظ کعبه از گزند تهاجم و پاسداری از آن جز برنامه های حتمی خداوند خواهد بود، لذا اصحاب فیل را که قصد نابودی اصل کعبه را داشتند با اعجاز غیبی به هلاکت رساند و خواسته های خیالی سرسبز و خرّم آنها را به کاه نیم خورده مبّدل ساخت و نقشه ی ددمنشانه آنان را در ضلالت قرار داد.

مسئولیت حکومت اسلامی درباره ی حج: زیارت کعبه و انجام مناسک حج در ردیف مهمترین واجبات دینی است که اگر مسلمانی بدون عذر وظیفه ی حج را انجام ندهد در لحظه ی مرگ به او گفته می شود که از صف مسلمانان خارج بوده در صفوف دیگران قرار خواهد داشت، از وصیّت حضرت علی(ع) استفاده می شود که اگر زیارت خانه ی خدا ترک شود نزول عذاب الهی فوری است و بدون مهلت واقع خواهد شد. بنابراین حج جنبه ی عبادی- سیاسی اسلام است.

حج و طواف کعبه بهترین فرصت اعلام انزجار از ظلم و تبری از مشرکان: اگرچه هر عبادتی تبری از شرک و انزجار از طاغوت می باشد و حج و طواف نیز به منزله ی نماز یا به همراه آن نماز است«اَلطّوافُ بِالبَیتَ فَانَّ فیهِ الصِلاه» از همان اصل کلی یعنی تبری و طغیان و انزجار از شرک حکایت می کند. لیکن چون حج یک عبادت ویژه ای است که با سیاست آمیخته است و حضور طبقات گوناگون مردم جهان موقعیّت مناسبی است تا روح این عبادت همانند دیگر عبادت های الهی در آن انبوه چشمگیر به خوبی تجلّی کند و عصاره ی این پرستش خاصّ در آن صحنه ظهور تمام نماید.

دوره ی احرام و عمره آزموده ترین دوره های آزمایش و تربیت: حج و طواف کعبه مجموعه ی منظمی از یک سلسله عبادت های خاص می باشد که به تنهایی درخور توجّه شایان است. در حج و عمره نیز با احرام و لبیک گفتن بسیاری از امور که جنبه ی تعّبدی آنها قوی بوده و آزمون الهی در آن بسیار نیرومند است حرام شده و دوره ی احرام به صورت یک دوره ی تعّبد محض و امتحان صرف در آمده، آنگاه با انجام مناسک حج و فرا رسیدن مراسم تحلیل، عقد احرام گشوده می گردد و شخص محرم از آن ممنوعیّت ها بیرون می آید.

سخن آخر: خلاصه آنکه تمام اموری که موجب تیرگی روح و آلودگی جان می شود در حال احرام تحریم می گردد تا جان خالص و روح پاک، شایسته ی طواف کعبه که از هر آلودگی پاک و از هر آغشتگی منزه است، گردد. خانه ی خدا محور احدیت و مدار آزادی است و تا انسان آزاد نشود، صلاحّیت طواف کوی آزادی را ندارد. احرام و لبیک گفتن به معنی پاسخ دادن به ندای وحی و اجابت دعوت الهی است، لذا مُحرمان راستین حج و زائران حقیقی کعبه هنگام تلبیه گفتن آنچنان بیمناک می شدند که رنگ آنان  زرد شده و می گفتند می ترسیم به ما گفته شود:«لالبّیکَ و لاسَعدَیکَ» یعنی به درستی به ندای حق پاسخ ندادی.

بحمدالله امروز حج با رهبریت مراجع معظم شیعه، جایگاه اصیل خود را بازیافته، و امیدواریم که این مشعل همچنان پر نورتر و این پرچم پاینده تر در اهتزاز باشد تا صاحب اصلی بیت و حرم و فریادگر بزرگ تاریخ، حکومت جهان را به دست بگیرد.

الّلهم عجّل فَرَجَهُ و اجعَلنا مِن انصارهَ و اعوانِهِ