انشانویسی حج- پریسا بابازاده از ناحیه 1 اردبیل

همه ساله صدها هزار نفر مسلمانان مشتاق، دعوت پروردگار خویش و ندای آسمانی حضرت ابراهیم را لبیک می گویند و به سوی پایگاه توحید می شتابند تا کعبه ی مقدس  را طواف کنند و خضوع و عشق خود را به پروردگار بزرگ اعلام نمایند و قدرت و وحدت جهان اسلام را به نمایش گذارند. مراسم حج، که همه ساله در ایام خاصی انجام می گیرد، عبادتی است عظیم که نمایشگر ایمان و قدرت و شکوه و یگانگی امت اسلام است. مسلمانان با زبان ها و لهجه های گوناگون، در رنگ و نژادهای مختلف به سوی کعبه این پایگاه توحید می شتابند تا اعمال و مناسک حج را به پیروی از حضرت ابراهیم انجام دهند. خدا را به بزرگی یاد کنند و شاهد منافع دین و دنیای خویش باشند. آنها پس از انجام این مراسم شکوهمند، با دلی سرشار از خلوص و ایمان و فکری پر بار به شهر و دیار خود بازمی گردند. حج این عبادت عظیم، در تمام ابعاد مخصوصاً از جهت اجتماعی و سیاسی بسیار مفید و کارساز است. در طول ایام حج مسلمانان می توانند با یکدیگر آشنا شوند، مشاوره و گفتگو کنند. برای تبادل اطلاعات و تجربیات گرد هم جمع شوند، منافع دین و دنیای خود را باز یابند و دوستان و دشمنان جامعه ی بزرگ اسلام را باز شناسند و با توجه به ضرورت شکست ناپذیری امت اسلام، که نمونه ای از آن در ایام حج مشهود است، بر دشمنان و بیگانگان و مزدوران آنان بتازند. و فریاد کشند و دست آنها را از سرزمین بزرگ اسلامی کوتاه کنند.

در اعمال حج، تحرک، وحدت و یگانگی دعا و توجه به خدا، یاد آخرت و قیامت فداکاری و گذشت، پاکی و آزادگی، خویشتن داری، دوری از کبر و خودپرستی،  خودبینی و... به هم آمیخته اند. در حقیقت حج آمیزه ای از مهمترین عبادات و اعمال اسلام است.

یک از مسائل مهم در مراسم حج، اعلام برائت از مشرکین است. امام خمینی(ره) خطاب به حجاج فرموده اند: «لازم است حجاج بیت الله الحرام در این مجمع عمومی و سیل خروشان انسانی، فریاد برائت از ظالمین و ستمکاران را هرچه رساتر بر آورند و دست برادری[یکدیگر] را هر چه بیشتر بفشارند».

پیامبر خدا حضرت محمد فرمودند: «هر که دوست دارند خیر دنیا و آخرت نصیبش شود، به حج برود».

کسی که اعمال حج را با آگاهی و توجه و نیت خالص انجام دهد با بینش وسیع تر، دلی پاک تر، روحی باصفاتر و فکری پویاتر، با ایمان و بر کت فراوان به سوی شهر و دیار خود باز می گردد، اما فرد مستطیعی که در انجام فریضه حج کوتاهی کند علاوه بر اینکه خود را از خیر و فیض این عبادت عظیم در دنیا محروم می سازد، در هنگام مردن نیز نامسلمان از دنیا می رود و در آخرت از نعمــت های بهشتــی محروم می شود و به غذابی دردناک گرفتار می آید.

حج دارای محتوای عظیم اجتماعی است و منافع فراوانی برای مردم در بر دارد: «لیشهدوا منافع لهم»(سوره حج 28) از جمله باعث می شود که مسلمانان ملل مختلف که همگی دارای هدف مشترکی می باشند از شرق و غرب جهان اسلامی در یکجا جمع شوند و یکدیگر را بهتر بشناسند و مشکلات خود را باهم در میان بگذارند و باهم تبادل رای و نظر کنند و پس از اتمام حج محصولات خود را به یکدیگر عرضه کنند و به تقویت صنایع و امور اقتصادی و بازرگانی خود بپردازند.

حج باشکوهترین عبادت دسته جمعی است که وحدت و همبستگی مسلمانان را تقویت نموده، عوامل نفاق و جدایی و موهومات طبقاتی را از بین می برد.

محتوای انسانی حج: خانه ی کعبه با اینکه گفته می شود خانه ی خداست ولی در حقیقت خانه ی مردم است، چنانچه قرآن می فرماید: نخستین خانه ای که برای مردم بنا نهاده شده خانه ی پر برکتی است که در مکه قرار دارد. در این خانه همه ی انسان ها از غنی و فقیر، سیاه و سفید، شهری و روستایی با هم برادر و برابرند، «سود العاکف فیه و الباد»، و از این رو همه هیات مادی و لباس ظاهری و سایر نشانه های تفاخر مادی و امتیازات طبقاتی را کنار می گذارند و دو قطعه پارچه سفید ساده پاک و ندوخته که نشانه لباس تقوی و پاکی و مساوات است می پوشند و همگی یکسان به سوی پروردگار یکتا گام بر می دارند، و تصمیم می گیرند  که برای همیشه خود را از تکبر و خود برتر بینی و توجه به امتیازات مادی، مجادله و مشاجره، دروغ و فحاشی، تفاخر و مباهات پاک نگاه دارند.

محتوای روحانی و معنوی حج: حج عبارت است از حرکت و هجرت از خانه ی خویش به خانه ی خدا برای لبیک گفتن به  دعوت حق و طواف به دور کعبه، همچون طواف پروانه به دور شمع و تسلیم خود و متعلقات خود به خدا همچون ابراهیم و هاجر که یگانه فرزند خود(اسماعیل) را در این صحرای بی آب و گیاه به خدا تسلیم کردند. و در مقابل مقام ابراهیم، جای پای این معلم بزرگ توحید، به نماز می ایستیم تا چون او خود را به خدا نزدیک سازیم و دوست و خلیل او گردیم. و به هنگام سعی در نقش هاجر، زنی که نمونه ی تحمل و بردباری و سعی و تلاش و کوشش بود، هفت بار میان دو کوه صفا و مروه به جستجو می پردازیم و سر انجام پس از توکل و تسلیم به خدا و سعی و کوشش مشتاقانه به آب زمزم می رسیم.

گرچه وصالش نه به کوشش دهند                آن قدر ای دل که توانــی بکوش

 البته ظاهر و ظروف دین گاهی ما را از محتوای آن باز می دارد و ما همواره نیاز به شناخت و معرفت داریم از این رو در روز عرفه(روز شناخت) از حج خانه ی خدا برای حج خانه ی خدا به صحرای عرفات رهسپار می شویم و از آن جا در نقش آدم، آدم رانده شده از بهشت و رها شده در بیابان عرفات با حالت توبه به سوی خدا بازگشت می کنیم و پس از تجهیز و رها شدن در بیابان در بیابان عرفات، به منا می رویم و شیاطین را با اتحاد و همدلی در زیر سنگ ریزه ها محو و نابود می سازیم و حجرالاسود را که نشانی از دست خدا است، لمس نموده با خدا تجدید عهد می کنیم که بعد از این مسلمان واقعی بوده نسبت به میثاق و دستورات الهی وفادار باشیم.